پوسیدگی دندان بیماری عفونی قابل انتقالی است که با فعالیت میکروب ها در سطح دندان آغاز میشود و در ساختمان آن پیشرفت میکند. برای ایجاد پوسیدگی، مواد قندی هم باید در دسترس میکروب ها باشند تا عامل خراب کننده ساختمان معدنی، یعنی اسید تولید گردد. در واقع پوسیدگی دندان تخریب بافت های سخت دندان است. وقتی یک بیماری در اثر فعالیت میکروب ها ایجاد شود آن را بیماری عفونی می‌نامند. و اگر بیماری بتواند از محلی به محل دیگر منتقل شود آنرا بیماری قابل انتقال می‌گویند. با تعریفی که از آن شد، می‌فهمیم که پوسیدگی میتواند از یک دندان به سایر دندانها سرایت کند.
نشانه ها و علائم پوسیدگی دندان کدامند ؟
وقتی دندان شما دچار پوسیدگی میشود ممکن است یک یا چند مورد از علامت های زیر را داشته باشد:
1- تغییر رنگ در مینای دندان (محل پوسیدگی مینا قهوه‌ای یا سیاه میشود)
2- سوراخ شدن دندان در محل پوسیدگی
3- حساس شدن یا درد گرفتن دندان زمان غذا خوردن (به خصوص غذا های سرد، گرم یا ترش)
4- بوی بد دهان
5- درد گرفتن دندان ها زمانی که روی هم قرار میگیرند
6- گیر کردن مواد غذایی بین دندان ها یا پاره شدن نخ دندان (پوسیدگی میتواند باعث گیر کردن نخ دندان و پاره شدن آن هنگام استفاده شود)
علل پوسیدگی دندان چیست ؟
1- بهداشت دهانی ضعیف:
عدم رعایت بهداشت خوب باعث ماندگاری پلاک میکروبی بر روی مینای دندان و شروع پوسیدگی دندانی در آن ناحیه میشود.
2- تشکیل پلاک:
علت تشکیل پلاک زمانی است که باکتری، اسید، ذرات غذا و بزاق دهان با هم ترکیب میشوند. پلاک به دندان های شما می چسبد و در طول زمان بزرگتر و گسترده‌تر میشود. اسید موجود در پلاک، به مینای دندان آسیب میزند و در نهایت میتوانند باعث ایجاد سوراخ هایی در دندان ها شوند.
3- دهان خشک:
بزاق، به شستن پلاک دندان ها کمک میکند. اگر دهان، خشک یا بزاق بسیار کمی دارد، پلاک میتواند به سرعت رشد کند.
4- خوردن و نوشیدن :
از آنجایی که همه ما مجبور به خوردن و نوشیدن برای زندگی هستیم، هیچ راهی برای جلوگیری از این مورد وجود ندارد، اما نقش مهمی در شکل گیری حفره ها دارد. وقتی شما غذا یا نوشیدنی هایی می خورید، کربوهیدرات ها تا زمان مسواک زدن روی دندان های شما باقی میمانند. حتی بعد از مسواک زدن، شما ممکن است قادر به حذف همه ذرات غذایی و یا کربوهیدرات ها از دندان ها نباشید. غذاهایی که تمایل به چسبیدن به دندان های شما دارند، میتوانند ریسک شما را برای پوسیدگی دندان افزایش دهند. حتما به طور مرتب دندان های خود را مسواک بزنید.
5- باکتری ها و اسید ها:
در حالی که اکثر مردم دوست ندارند به آن فکر کنند، اما باکتری ها به طور طبیعی در دهان شما زندگی میکنند. زمانی که این باکتری ها کربوهیدرات را هضم میکنند، محیطی اسیدی روی دندان ها و دهان شما ایجاد میکنند.
6- مشکلات پزشکی:
میتوانند با برگشت اسید معده شما به دهان مرتبط باشند. به طور مشابه، پرخوری خطر پوسیدگی دندان را افزایش میدهد و همچنین وقتی که دندان ها در حین استفراغ مداوم در معرض اسید معده قرار میگیرند.
چه داروهایی موجب پوسیدگی دندان می شوند ؟
مصرف برخی مواد غذایی مخصوصاً قندها و اسیدها میتواند باعث شروع پوسیدگی در دندان شده و زمینه‌ساز بروز حفره باشند.
تحقیقات جدید پژوهشگران اثبات کرده برخی داروها نیز حاوی ترکیباتی هستند که سیر پوسیدگی را تشدید میکند.
مینای دندان و بزاق دو سد دفاعی در دهان هستند که از دندانها در برابر آسیب مواد غذایی محافظت میکنند، اما برخی داروها عوارضی نظیر خشکی دهان دارند یا بسیار شیرین‌اند و میتوانند زمینه پوسیدگی دندانها را فراهم کنند.
داروهایی که به شکل شربت و پاستیل تهیه میشوند، اگر طولانی‌مدت مصرف شوند میتوانند باعث پوسیدگی دندانها شوند.
اکثر داروهای آتروپین، آنتی‌هیستامین H1، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد روان‌پریشی، مسکن‌ها، آمفتامین، سیتوتوکسیک‌ها، ضد سرطان‌ها و داروهای قلبی و عروقی و آنتی‌بیوتیک‌ها عوارض جانبی روی دندانها داشته و به عنوان مثال میتوانند باعث بروز لکه‌های زرد دائمی شوند.
اگر ناچار به مصرف این داروها هستید بعد از خوردن دارو حتماً آب بنوشید و مسواک بزنید و هرگز بلافاصله قبل از خواب این داروها را نخورید و تغذیه سالمی داشته باشید تا عوارض احتمالی داروها بر دندان‌هایتان به حداقل برسد.
به‌عنوان مثال روزانه یک عدد سیب بخورید تا ترشحات بزاقتان بیشتر شده و دندان‌هایتان تمیز شود.
از آنجایی که دندانها به کلسیم نیز نیاز دارد روزانه 5 گرم پنیر بخورید که حاوی کازیین است و به بازسازی مینای دندان کمک میکند.
نکات مهم در جلوگیری از پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان تقریبا به اندازه سرما خوردگی شایع است بنابراین برای جلوگیری از آن:
1- استفاده از مسواک و خمیردندان حاوی فلوراید، و استفاده از نخ دندان
2- حذف یا کنترل مواد قندی، افزایش مقاومت دندان با استفاده از نفوذ فلوراید به داخل ساختمان دندان و بزاق یا آب دهان، تا حدودی زیادی مانع از پوسیدگی دندان ها میگردد.
نکته: چون در حین خواب، تراوش بزاق به مقدار زیاد کاهش می یابد، لذا تاثیر حفاظتی آن برای دندانها به حداقل میرسد.
3- اگر روزانه 2 بار مسواک بزنیم و سپس با نخ دندان فواصل بین دندانی را تمیز کنیم در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت. خمیردندان فلوراید دار میزان پوسیدگی دندان ها را به مقدار 15 الی 30 درصد کاهش دهد.
درمان پوسیدگی
درمانی که برای شما نیاز است، بستگی به شدت آسیب دندانتان دارد. اگر آسیب در مراحل ابتدایی باشد، برای یک خراش کوچک استفاده از وارنیش و خمیر دندان حاوی فلوراید میتواند کمک کننده باشد. اما اگر در دندان حفره ایجاد شده باشد، تنها راه درمان خالی کردن پوسیدگی ها و پر کردن دندان است. چندین راه برای اینکار وجود دارد:
پر کردن دندان
اگر بخواهید دندانتان را پر کنید، پزشک با استفاده از دریل مخصوص پوسیدگی دندان را خالی میکند.
در مرحله بعد دندانتان را با آمالگام یا مواد کامپوزیت پر میکند. به صورت سنتی پر کردن با فلز برای دندان های عقبی که قابل مشاهده نیستند استفاده میشود.
مواد کامپوزیت معمولا برای دندان های جلویی استفاده میشوند تا نمای طبیعی داشته باشند.
روکش
اگر پوسیدگی شدید باشد، ممکن است با ساختار کم باقی مانده، دندان تضعیف شده باشد، در این موارد، برای درمان دندان کاری فراتر از درمان پر کردن سنتی وجود دارد و ممکن است استفاده از روکش ضرورت داشته باشد.
ابتدا دندانپزشک قسمت های پوسیده را می تراشد. بعد از آن از روکشی از جنس سرامیک یا چینی برای پوشاندن نسوج باقی مانده دندان استفاده میکند.
مطب دکتر علیرضا صفریان واقع در مشهد، ارائه دهنده خدمات
دندانپزشکی با بهترین کیفیت
